W porozumieniu z Pełnomocnikiem Rządu, proszę uprzejmie ob. Burmistrza o wydelegowanie jednego człowieka, który z chwilą ustania deszczu zajmie się rozplakatowaniem miasta. Plakaty i mąkę na klej załączamy.

Dokument z 28 czerwca 1945 r. skierowany do Burmistrza Starogrodu przez Zofię Lisiecką, kierownika Urzędu Informacji i Propagandy na Obwód Starogród

                Bezpośrednio po przejściu frontu i zakończeniu działań wojennych władzę na Pomorzu sprawowały radzieckie Komendantury Wojenne, a następnie stopniowo przejmowała tę funkcję polska administracja. Nowa rzeczywistość wymuszała konieczność podejmowania szybkich decyzji i rozwiązywania problemów dnia codziennego. W pierwszych tygodniach po przejęciu Pomorza Zachodniego, w wielu miejscowościach podstawowym problemem była sytuacja tamtejszej i bezustannie napływającej ludności, której należało zapewnić podstawową opiekę i ochronę.

                Wiele spraw starano się regulować wydając rozporządzenia. Początkowo nie zawsze miały one formę drukowaną. Z czasem zaczęto uruchamiać drukarnie i najważniejsze ogłoszenia podawać do publicznej wiadomości w formach, które są powszechnie przyjęte – nalepiając je na mury, tablice ogłoszeń, czy też publikując w prasie. W tej ostatniej masowo także zaczęły pojawiać się reklamy pierwszych polskich sklepów i firm, a także charakterystyczne dla tamtych miesięcy anonse o poszukiwaniach zaginionych osób, zagubieniu dokumentów, itp.

                Materiał zgromadzony na wystawie to przede wszystkim wybrane dokumenty zachowane w zbiorach Archiwum Państwowego w Szczecinie.

                Pierwsze prezentowane tutaj druki zostały wydane przez Komendantów Wojennych Plathe (dzisiejsze Płoty) oraz Swinemünde (Świnoujście). Były one skierowane do ludności niemieckiej i z tego względu użyto w nich tej wersji językowej. Obwieszczenia podpisywane przez polskie organa władzy, a odnoszące się do Niemców, najczęściej miały charakter dwujęzyczny.

                Pierwsze polskie drukowane rozporządzenie, które pojawiło się na ulicach Szczecina – jak wspominał Piotr Zaremba – nosiło datę 8 maja 1945 roku i dotyczyło konieczności rejestracji ludności polskiej przebywającej w tym mieście. Najstarsze prezentowane na tej wystawie polskie druki pochodzą z czerwca 1945 roku i zostały wydrukowane w ówczesnym Starogrodzie.

                Prezentowane afisze miały charakter ogólnopolski – jak choćby Dekret o postępowaniu doraźnym podpisany przez Bolesława Bieruta – lub też odnosiły się do Pomorza. Te ostatnie podpisywane były przez przedstawicieli urzędów różnych szczebli: od Ministra Ziem Odzyskanych, Pełnomocnika Rządu na Okręg Pomorze Zachodnie (a później Wojewodę) poczynając, poprzez Pełnomocników Obwodowych (później Starostów), Prezydentów i Burmistrzów miast, na dyrekcjach firm i instytucji (np. Państwowy Urząd Repatriacyjny, Lekarz Obwodowy, Zarząd Nieruchomości), czy też organizatorach uroczystości i sygnatariuszach odezw kończąc.

                Wśród spraw, które były regulowane znajdowały się przede wszystkim kwestie dotyczące ruchów ludności, jej rejestracji, zatrudniania, warunków sanitarnych, mieszkalnictwa, potwierdzania obywatelstwa polskiego. Ważnym problemem był poziom bezpieczeństwa stąd liczne zakazy spożywania alkoholu.

Oswajanie słowem. Obraz Pomorza Zachodniego w latach 1945-1946 na afiszach, w rozporządzeniach i ogłoszeniach

Wystawa przygotowana przez Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Stargardzie

Kurator wystawy: Jolanta Aniszewska

Kwerendy archiwalne: Jolanta Aniszewska, Iga Bańkowska, Bartosz Sitarz, Beata Weinar

Wykorzystane materiały pochodzą ze zbiorów: Archiwum Państwowego w Szczecinie wraz z oddziałami w Stargardzie i Międzyzdrojach, Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Stargardzie, Biblioteki Kongresu USA. Ogłoszenia prasowe zreprodukowane za: „Wieści” (1945-1946) oraz „Szczecin. Tygodnik miasta morskiego” (1946).

6 listopada (piątek) o godzinie 17:00 zapraszamy na bezpłatne zwiedzanie wystawy z oprowadzeniem przez kuratorkę wystawy!