Kwartał V

Najstarszym obiektem archeologicznym związanym z okresem późnego średniowiecza (XIV wiek), jest pozostałość drewnianej zabudowy (być może budynek gospodarczy). Obiekt ten o kształcie prostokąta (4 m x 3,40 m) wypełniony był m. in. pozostałościami drewna, mierzwą, oraz pozostałościami kultury materialnej, takimi jak: fragmenty skórzanych butów, czy fragmenty tzw. ceramiki siwej (w głównej mierze garnki o kulistych dnach – kugeltopf).

Okres nowożytny (XVIII wiek) reprezentowany jest przez nieliczne ślady niewielkich obiektów, będących resztkami dołów po słupach i warstw użytkowych. Z omawianym okresem można powiązać powstanie muru kamiennego (południowa część parceli 22), z wykorzystanymi wtórnie cegłami oraz elementami detalu architektonicznego. Materiałem ruchomym z tego czasu jest w głównej mierze ceramika naczyniowa: fajans niderlandzki, niemiecki, tzw. pomorski (Stettiner Ware), ceramika ceglasta-szkliwiona. Innymi wyrobami ceramicznymi są pozostałości kafli związanych z czasem panowania Fryderyka Wilhelma I (1713-1740) i jego syna Fryderyka Wielkiego (1740-1786) oraz fragmenty jednorodnych fajek glinianych, związanych z działalnością pruskich manufaktur w Rościnie (k. Myśliborza) i Weissenspring (k. Frankfurtu nad Odrą). Materiał szklany poświadczony jest przez fragmenty butelek i stemple szklane, np. z huty w Bierzwniku (MARIENWALDE 1739).
Podczas badań obiektów i nawarstwień związanych z okresem nowożytnym, natrafiono na fragmenty ceramiki tradycyjnej (II połowa XIII w.), która w tym przypadku stanowi wtórną pozostałość pozbawioną rodzimego kontekstu. Jest ona jednak najstarszym rodzajem ceramiki na badanym obszarze.

Najmłodszymi pozostałościami kultury materialnej są przedmioty związane z latami 30. i 40. XX wieku. Podczas odgruzowywania kamienicy nr 22 natrafiono na liczne przedmioty pochodzące z czasów III Rzeszy. Z danych historycznych wynika, iż mieściła się tam siedziba NSDAP, w związku z czym znalezienie tych przedmiotów jest jak najbardziej uzasadnione. Należały do nich: fragmenty umundurowań, broń (karabiny, bagnety, nieliczne szable), ryngrafy, kule żelazne do ćwiczeń sportowych. Znaleziono także spalone resztki dokumentów, na których udało się fragmentarycznie odczytać daty, np. 1944.

Ciekawą pamiątką z tamtych czasów jest ceramiczna figurka niemieckiej pływaczki o wysokości około 38 cm. Kompletna figurka, zrekonstruowana z 4 fragmentów, została wykonana przez fabrykę Rosenthala w 1944 roku, wg projektu D. Müllera z 1936 r.

Przebadany dotychczas fragment staromiejskiego kwartału, przyniósł istotne informacje, dotyczące historii dawnych mieszkańców miasta. Zmienne losy miasta na przestrzeni wieków sprawiły, że warunki polityczne, gospodarcze i ich odbicie na społeczeństwie, tak bardzo urozmaiciły historię Stargardu. Poprzez pryzmat pozyskanych przedmiotów uzupełniono wiedzę o poziomie życia, czy o zagospodarowaniu przestrzennym kwartału. Począwszy od najdawniejszych wieków, po czasy nam współczesne człowiek zawsze pragnął pozostawić po sobie materialny ślad, aby zaznaczyć lokalną tożsamość. Naszym zadaniem jest zadokumentowanie i szanowanie tych śladów, bez wartościowania, czy są one dobre, czy złe.

LATRYNA

Podczas prac ziemnych na dawnej parceli nr 20 przy dzisiejszej ulicy Grodzkiej, odsłonięto relikty drewnianej latryny z okresu późnego średniowiecza.

Dębowa konstrukcja latryny miała kształt prostokątny, o przybliżonych wymiarach boków 1,5/1,7 m x 1,1/1,2 m i zachowanej wysokości ścian około 2,2 m. Zbudowana została z 19 desek ustawionych pionowo, tworzących ściany latryny oraz z czterech poprzecznych belek rozporowych, znajdujących się na wysokości połowy latryny. Belki ścian północnej i południowej usytuowano na belkach ścian wschodniej i zachodniej. Połączono je za pomocą zaciosów, których wykonanie nie było precyzyjne. Z kolei końce tych belek umieszczono w skrajnych, pionowych deskach/belkach ścian, za pomocą czopów. Krawędzie dolne elementów konstrukcji nie były w żaden sposób zaciosane. Do budowy latryny nie użyto żadnego gwoździa. Trudno stwierdzić, jak wyglądała część naziemna latryny i jaką miała wysokość. Podczas badań oszacowano głębokość obiektu na 2,5 m.
Konstrukcję skrzyniową umieszczono w bocznej części wkopu. Wkop pod latrynę wydrążono w zwartym, gliniastym podłożu, przez co poziom zachowania drewnianych elementów w takim otoczeniu był dobry. Na zadowalający stan zachowania miała również wpływ wilgotna i organiczna zawartość wnętrza latryny.
Ciekawym odkryciem była znaleziona w środkowej części skrzyni klepkowa beczka bez dna, z drewnianymi obręczami. Mimo sporadycznego zniszczenia przedmiotu, udało się określić jego przybliżoną średnicę 80 cm i wysokość 1 metra. Przy takich rozmiarach, braku dna, nie metalowych obręczach i prawie centralnym usytuowaniu w latrynie, zastanawiająca jest funkcja tego przedmiotu. Być może owa beczka stanowiła część konstrukcyjną latryny, służącą częściowemu odsączaniu zawartości szamba. Nie wiadomo, czy beczkę umieszczono w latrynie od samego początku jej funkcjonowania, czy też stanowiła ona element dodany później. Wiadomo natomiast, że w innych miastach (np. w Kołobrzegu), odkrywane są różnego rodzaju konstrukcje latryn, wśród których znaleźć można również beczki.

Przebadana latryna zawierała nieliczne fragmenty ceramiki późnośredniowiecznej, datującej wstępnie przebadany obiekt archeologiczny na połowę XIV wieku. Znaleziono znaczne ilości przedmiotów skórzanych, głównie obuwia, w niektórych przypadkach zachowanych w całości, datowanych również na okres XIV wieku oraz fragmenty misek drewnianych, klepkowych i częściowo toczonych. Nikłe było występowanie kości zwierzęcych. Główną zawartość latryny stanowiły ekskrementy, wypełniające w całości zarówno samą latrynę z beczką, jak i wkop. Występowanie odchodów we wkopie stargardzkiej latryny może sugerować, że po pewnym czasie korzystania z niej, nadmiar zawartości wyrzucono do wcześniej przygotowanego dołu tuż za drewnianą konstrukcją.
W trakcie badań, pobrano próby ekskrementów z różnych poziomów latryny, w celu dokonania analizy archeobotanicznej odchodów. W odchodach znajdują się nasiona warzyw, owoców i zbóż, pestki, szczątki łodyg. Dzięki temu można określić składniki diety dawnych mieszkańców miast, jakie jedli owoce i warzywa oraz jakich przypraw używali. Dzięki takim badaniom możemy również poznać aspekty wykorzystywania roślin uprawnych, użytkowych i tych, które były wykorzystywane ze stanu dzikiego oraz ich historię.
Najważniejszym elementem badania latryny, była jej sama konstrukcja. Doskonały stopień zachowania drewnianego szaletu na Starym Mieście (jest to do tej pory jedyna tak dobrze zachowana i przebadana drewniana latryna z okresu średniowiecza w Stargardzie), dał możliwość określenia czasu jego powstania.
Aby stwierdzić szczegółową chronologię obiektu, wykorzystuje się badania dendrochronologiczne. Dendrochronologia zajmuje się badaniem zabytków i znalezisk archeologicznych, wytworzonych z drewna. Polega ona na analizie wzoru przyrostów rocznych, czyli słojów drzew i pozwala określić wiek z próbek drewna z dokładnością przynajmniej do roku, a czasem nawet co do sezonu. Z każdej z 23 belek stargardzkiej latryny pobrano próby, które wysłano do analizy. Jej wyniki pozwolą nam zobaczyć, czy wszystkie belki pochodzą z tego samego czasu. Zdarzyć się mogło, iż niektóre z elementów konstrukcji mogły zostać z czasem wymienione i zastąpione młodszymi belkami.