Ze słowa wstępnego i przedmowy katalogu pod tym samym tytułem:
“W tym roku mija 150 lat od wybuchu Powstania Styczniowego
(...)
Początkowo miał powstać zwykły katalog ze zbiorem grafik dotyczących Powstania Styczniowego. Dołączenie cytatów z literatury pięknej podsunęło skojarzenie, że można by ująć całość w formę literacką. Gdy zapadła decyzja o opatrzeniu publikacji komentarzem historycznym, zwykły katalog przeistoczył się w Tragedię polską w pięciu aktach.”