m

Historia

ost. aktualizacja: 2017-01-22 Odsłon: 20362

Historia muzealnictwa w Stargardzie

Początki kolekcjonerstwa o charakterze muzealnym w Stargardzie sięgają lat 90. XIX w. Pierwsze stargardzkie Muzeum Miejskie powstało w 1908 r. z inicjatywy regionalistów skupionych przy Gimnazjum Petera Gröninga w Stargardzie i Towarzystwa Historii i Starożytności Pomorza w Szczecinie. W tym czasie zbiory Muzeum przechowywane były w jednym z ratuszowych pokoi. Od 1926 r. Muzeum mieściło się w Odwachu. 

Natomiast uroczyste otwarcie nowej siedziby w kamienicach u zbiegu dzisiejszych ulic Kazimierza Wielkiego i Bolesława Krzywoustego nastąpiło 28 czerwca 1939 r. Do 1939 r. obowiązki dyrektora pełnił dr Martin Hasenjaeger, a następnie dr Hans Siuts, który kierował zreformowaną placówką do 1945 r. Zbiory przedwojenne reprezentowały głównie zabytki archeologiczne oraz sztuka mieszczańska i sakralna.

 

Obecne Muzeum powstało w 1960 r. dzięki inicjatywie osób skupionych wokół Polskiego Towarzystwa Turystyczno - Krajoznawczego. Pierwszą siedzibą była Brama Pyrzycka, w której ze względu na niewielką powierzchnię ekspozycyjną czynne były jedynie dwie ekspozycje stałe: wystawa historyczna obrazująca dzieje Stargardu i Ziemi Stargardzkiej oraz wystawa militariów. W tym czasie funkcję kierownika Muzeum objął Władysław Niemierowski.

 

 

 

 

W lipcu 1966 r. zbiory i wystawy przeniesiono do nowej siedziby przy Rynku Staromiejskim. Od tej pory Muzeum mieściło się w Odwachu i sąsiadującej z nim kamienicy. W latach 80 - tych odrestaurowano z przeznaczeniem na cele muzealne Basteję, będącą elementem średniowiecznych obwarowań miejskich. W 1997 r. Muzeum otrzymało kolejną kamienicę przy Rynku Staromiejskim. Od tej pory funkcjonuje ono w Odwachu, dwóch kamienicach oraz w Bastei.  

Odwach

Odwach wybudowano w latach dwudziestych XVIII w. Jest budowlą barokową z mansardowym dachem. Pełnił funkcję głównej wartowni dla straży stargardzkiego garnizonu. W 1886 r. budynek zakupiło miasto. W 1900 r. oraz 1934 r. przeprowadzono remonty budynku. W pomieszczeniach parteru mieścił się Urząd Miar i Wag, a na I piętrze Biblioteka Publiczna. W roku 1926 Odwach stał się siedzibą Muzeum Regionalnego. W 1945 r. po budynku pozostały tylko mury obwodowe i część arkad do wysokości parteru. Odbudowując Odwach wiernie odtworzono jego wygląd zewnętrzny i połączono z sąsiednią kamienicą. Obecnie jest to siedziba Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Stargardzie.

Kamienica nr 3

Budynek o metryce sięgającej końca średniowiecza. Pierwotnie jego fasada znajdowała się w jednej linii z budynkiem Ratusza. Prawdopodobnie była to wymieniona w 1500 r. "Nowa Giełda". Budynek ten spłonął w wielkim pożarze w 1635 r. Kamienicę odbudowano jeszcze w tym samym wieku przesuwając jej fasadę o 6 m ku zachodowi w głąb rynku. W XIX w. budynek przebudowano nadając fasadzie prostokątną formę o klasycystycznym detalu. W latach 1928 - 1930 szczytowi kamienicy nadano barokowy kształt wzorując się na XVII - wiecznych rozwiązaniach. W 1945 r. kamienica została zniszczona. Zachowały się jedynie mury obwodowe parteru budynku. Po wojnie odbudowana. Obecnie jest to siedziba Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Stargardzie.

Kamienica nr 4

Budynek wzniesiony w XVII w. na niezabudowanej części cmentarza przykościelnego Kościoła Mariackiego. Przebudowany w XIX w., nadano wówczas bryle budynku prostokątną formę o klasycystycznym detalu. Około 1925 r. budynek przeszedł na własność miasta. W tym też czasie w latach 1928 – 1930 przebudowano fasadę budynku, szczytowi kamienicy nadano barokowy kształt wzorując się na rozwiązaniach XVII - wiecznych.
W 1945 roku kamienica uległa zniszczeniu pozostały jedynie fragmenty murów obwodowych. Podczas odbudowy w pierwszej połowie lat 60. XX w. odtworzono bryłę budynku i fasady w jej ostatnim zbarokizowanym kształcie. Obecnie znajdują się w niej Dział Archeologii oraz Biblioteka Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Stargardzie.

Basteja

Powstała na początku XVI w. Tworzyła pierwotnie dość niski półkolisty występ muru w stronę fosy, zwieńczony tarasem artyleryjskim. Niższe kondygnacje służyły do ostrzału z broni ręcznej, znajdowały się tam także magazyny uzbrojenia. W drugiej połowie XIX w. basteję przystosowano do celów mieszkalnych, wznosząc dodatkowe piętro z szeregiem okien, a od strony miasta prostokątną klatkę schodową ze szczytem ozdobionym w ostrołukowe blendy. Całość nakryto stożkowym dachem. Po wypaleniu i częściowym zniszczeniu w 1945 r. basteję odbudowano w latach 1979-1980 i przekazano Muzeum w Stargardzie.

W 2013 roku, dzięki projektowi finansowanemu ze środków Unii Europejskiej w ramach programu Interreg IVA (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego), Basteja została wyremontowana, rozbudowana i przystosowana do potrzeb nowej ekspozycji. Od 13 czerwca 2013 r. można zwiedzać wystawę stałą "Stargard - miejsce z historią. Stargard od czasów późnego średniowiecza do lat 20. XX wieku", na której oprócz eksponatów pochodzących ze zbiorów Muzeum i wypożyczonych z innych muzeów polskich i europejskich, można poznać historię miasta na licznych monitorach, ekranach dotykowych i innych multimediach. Dwujęzyczna wystawa (języki polski, niemiecki i częściowo angielski) dostępna jest również dla osób niepełnosprawnych dzięki audiodeskrypcji, pętlom indukcyjnym oraz windzie.

Brama Pyrzycka

W październiku 2016 roku Muzeum ponownie przejęło pod opiekę Bramę Pyrzycką, która tym razem stała się przestrzenią edukacyjną, w której odbywają się lekcje i warsztaty muzealne.

Jest to jedna z czterech bram wjazdowych do średniowiecznego miasta, które przetrwały do obecnych czasów, położona przy ul. Mieszka I w Stargardzie. Brama Pyrzycka, z kolegiatą Mariacką i pozostałymi murami obronnymi 2010 została uznana za pomnik historii.

Baszta Morze Czerwone

Najwyższa baszta obronna na Pomorzu, ale także w Polsce. Budowla o podstawie prostokąta 8 m x 9 m. Wysokość wynosi 34 m. Zbudowana na przełomie XV i XVI w. w stylu późnogotyckim. Ma bryłę złożoną z czterech członów: prostokątnego parteru, cylindrycznego korpusu, ośmiobocznego bębna i wieńczącego stożka, z trzema tarasami służącymi do obserwacji i obrony. Cokół do wysokości około 2 m zbudowano z kamieni. Wyżej jest to budowla ceglana z rombową dekoracją z zendrówki w licu części cylindrycznej. Prostopadłościenna podstawa ma wysokość 10 m i boki o długości 8,8 m i 9,5 m. Otwór wejściowy położony jest ponad 5 m nad powierzchnią terenu. Przejście w przyziemiu przebito w 1868 r. Nazwa baszty według legendy pochodzi od „morza krwi” przelanego podczas obrony miasta w czasie wojny trzydziestoletniej.

 

ost. aktualizacja: 2017-01-22
Instytucja kultury Gminy-Miasto Stargard

Muzeum mobile:

apple android

Na skróty:

BIP
Facebook Tweeter Instagram RSS

Zostań z nami: